DE MAATSCHAPPIJ VAN WELDADIGHEID .

Maria Verboom, de moeder van mijn moeder, werd geboren in Frederiksoord, gemeente Vledder. Dat ligt in Drenthe.

Opvallend veel personen die vanaf de tiende generatie in de parenteel van mijn voorvader Ysbrant Claesz (Verboom) voorkomen, zijn daar of in één van de gemeenten in de buurt: Weststellingwerf, Steenwijkerwold geboren of zijn daarnaar toe verhuisd.

Op zich is dat niet opzienbarend. Het wordt wel bijzonder, wanneer je weet, dat achter die plaatsnamen het begrip "Maatschappij van Weldadigheid" schuilgaat. En daar slaat de bronvermelding "Archief Mij. v. Weldadigheid" in de parenteel op.

Voor de ligging van de hierboven, alsook hieronder vermelde plaatsen kunt U onder de knop Allerhande het onderdeel Kaartjes aanklikken.

Hier volgt nu een korte toelichting op de "Maatschappij van Weldadigheid":

Rond 1820 had ons land ongeveer twee miljoen inwoners.
Vooral door de Franse bezetting heerste er een enorme armoede en zwierven er veel bedelaars rond.
Maar liefst tien procent van de bevolking kon niet in zijn eigen onderhoud voorzien.
We hebben het dan dus over zo'n 200.000 mensen !

Ter bestrijding van deze ellende werd in 1818 de "Maatschappij van Weldadigheid" opgericht, die in Zuidwest-Drenthe (zie het kaartje verderop) een landbouwkolonie stichtte: de proefkolonie "Frederiksoord" (I), voor 52 gezinnen.
In de volgende jaren ontstonden hier nog Kolonie II en IV ("Wilhelminaoord") en in Overijssel en Friesland Kolonie III ("Willemsoord", in de gemeente Steenwijkerwold) en Kolonie VI.
De in Friesland liggende gebieden vielen onder de gemeente Weststellingwerf.
Rondom Ommerschans werd Kolonie V aangelegd: bedelaarsgesticht/strafkolonie Ommerschans.

In totaal werden meer dan 400 kolonistenwoningen gebouwd, waarin tussen 1818 en 1911 zo'n 1400 gezinnen hebben gewoond.

In al die jaren werd bijgehouden wat er met die mensen gebeurde.
Deze administratie vormt het "Archief van de Maatschappij van Weldadigheid", nu onder beheer van het "Drents Archief".

Wie - om welke reden dan ook - de kolonie verliet en geen middelen van bestaan had, probeerde vaak in de buurt te blijven, zeker wanneer er nog familie in de kolonie woonde. Men bouwde dan bijvoorbeeld een plaggenhut in het Vledderveen en ging werken in het veen.

Ik stel U voor, eens op zoek te gaan naar de vele bijzonderheden die achter de volgende links zitten:

Over de Maatschappij in het algemeen:

Stichting Maatschappij van Weldadigheid: uitvoerige voorlichting.

Het voormalige museum "De Koloniehof", nu genaamd: Museum De Proefkolonie.

Over het ontstaan en functioneren van de Maatschappij en het leven van de eerste kolonisten:

"De proefkolonie", het boek van Wil Schackmann.

Over de levensomstandigheden in de koloniën:

Een ooggetuigeverslag uit het jaar 1823 door Jacob van Lennep, afkomstig van de website "Vaarwel Negentiende Eeuw !"

Over Ommerschans:

"De bedelaarskolonie Ommerschans" uit het "Museum van de Vaderlandse Geschiedenis".

Op de website van de "Vereniging De Ommerschans" is veel te ontdekken, o.a. ook voor stamboomonderzoekers.

Fragmenten uit het "Dagboek" van Jacob van Lennep uit 1823, afkomstig van de website "Vaarwel Negentiende Eeuw !" (Is gelijk aan het hier boven genoemde "ooggetuigeverslag".)

In het verenigingsorgaan van de "Historische Vereniging Avereest" staan tal van interessante gegevens, ook op het gebied van stamboomonderzoek.

"Corstiaan van der Hoff in de Ommerschans": onschuldig gevangen, maar hoe kom je vrij ? (Op de website "Digitaal Dorp 's-Gravendeel".)
Wanneer deze link niet werkt, kunt U hier klikken.

Over de gestichten in Veenhuizen:

"Het stigma van een armoedige afkomst werkt nog lang door." stigma. Een artikel uit het dagblad "Trouw" van 24 mei 2008.
Hierin wordt ook besproken het boek van Suzanna Jansen: "Het pauperparadijs. Een familiegeschiedenis." Amsterdam, 2008.

Grimmige lieflijkheid. Een artikel uit het dagblad "Trouw" van 10 april 2021.
Het vervolg van het artikel vindt u hier.

"Koloniën in eigen land, voor de armen en het uitschot": eigenland. Een artikel uit het dagblad "Trouw" van 23 juli 2023.

Het "Gevangenismuseum". Hoewel als een toeristische attractie gepresenteerd, geeft de site veel informatie.

Over het dorp Vledderveen:

Op de website van het Drentse dorp Vledderveen wordt duidelijk hoe mensonterend het leven in zo'n veendorp vroeger kon zijn.